Nota Prinsip Perakaunan Tingkatan 5 Bab 3: Perakaunan Untuk Kawalan Dalaman
RINGKASAN
Ringkasan Mudah Faham (Nota Prinsip Perakaunan Tingkatan 5 Bab 3: Perakaunan Untuk Kawalan Dalaman)
1. Pengenalan kepada Syarikat Berhad Menurut Syer
Syarikat merupakan satu badan atau entiti perniagaan yang ditubuhkan oleh sekumpulan individu yang menyumbang modal untuk menjalankan aktiviti perniagaan dengan matlamat memperoleh keuntungan. Pemiliknya ialah pemegang-pemegang syer.
Ciri-ciri Utama Syarikat:
• Entiti Berasingan: Syarikat ialah satu badan yang sah dan terpisah daripada pemiliknya. Ia boleh didakwa, mendakwa, membuat kontrak, serta memiliki dan menjual aset atas namanya sendiri.
• Liabiliti Terhad: Tanggungan setiap pemegang syer adalah terhad kepada jumlah modal yang dilaburkan (jumlah syer yang dimiliki). Harta peribadi pemegang syer tidak akan digunakan untuk membayar hutang syarikat.
• Hayat Berterusan: Perniagaan syarikat akan terus beroperasi walaupun salah seorang pemegang syer meninggal dunia atau menarik diri.
• Pengasingan Fungsi Pemilikan dan Pengurusan: Pemegang syer tidak terlibat secara langsung dalam operasi syarikat. Sebaliknya, Lembaga Pengarah dilantik melalui Mesyuarat Agung Tahunan untuk menguruskan syarikat.
Penubuhan Syarikat: Penubuhan syarikat di Malaysia adalah tertakluk kepada Akta Syarikat 2016. Proses pendaftaran dibuat melalui Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) menggunakan portal MyCoID. Langkah-langkahnya ialah:
1. Membuat carian nama dan permohonan nama.
2. Menyerah simpan permohonan pemerbadanan syarikat.
3. Membayar fi pendaftaran.
4. Menerima Notis Pemerbadanan.
2. Jenis Syarikat Berhad Menurut Syer
Terdapat dua jenis syarikat berhad menurut syer: Syarikat Persendirian dan Syarikat Awam.
| Ciri-ciri | Syarikat Persendirian | Syarikat Awam |
| Nama | Diakhiri dengan perkataan Sendirian Berhad atau Sdn. Bhd. | Diakhiri dengan perkataan Berhad atau Bhd. |
| Bilangan Ahli | Minimum seorang dan maksimum 50 orang. | Minimum seorang dan tiada had maksimum. |
| Bilangan Pengarah | Minimum seorang. | Minimum 2 orang. |
| Pemilikan Syer | Terbuka kepada individu, persatuan dan entiti perniagaan. | Terbuka kepada individu, persatuan dan entiti perniagaan. |
| Pindah Milik Syer | Syer tidak boleh dipindah milik tanpa persetujuan daripada pemegang syer yang lain. | Syer bebas dipindah milik dan mudah dijual beli melalui broker syer di bursa saham. |
| Status Syer | Syer tidak boleh disenaraikan atau diurus niaga di Bursa Malaysia. | Syer boleh disenaraikan dan diniagakan secara bebas di Bursa Malaysia. |
| Laporan Kewangan | Penyata kewangan perlu diedarkan kepada pemegang syer. | Penyata kewangan perlu dibentangkan di Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat. |
3. Modal Syarikat dan Jenis Syer
Modal syarikat diperoleh daripada terbitan syer. Terdapat dua jenis modal syer yang utama:
• Syer Biasa:
◦ Pemegang syer berhak menerima dividen hanya selepas bayaran dividen dibuat kepada pemegang Syer Keutamaan (jika syarikat untung).
◦ Kadar dividen tidak tetap dan bergantung kepada prestasi syarikat.
◦ Mempunyai hak mengundi dalam Mesyuarat Agung Tahunan dan boleh mempengaruhi pentadbiran syarikat.
◦ Tuntutan modal dibuat selepas tuntutan pemegang Syer Keutamaan jika syarikat dibubarkan.
• Syer Keutamaan:
◦ Pemegang syer berhak menerima dividen terlebih dahulu berbanding pemegang Syer Biasa.
◦ Kadar dividen adalah tetap.
◦ Biasanya tidak mempunyai hak mengundi dalam Mesyuarat Agung Tahunan.
◦ Berhak membuat tuntutan modal sekiranya syarikat dibubarkan, sebelum pemegang Syer Biasa.
◦ Syer Keutamaan Kumulatif: Pemegang syer berhak menerima tunggakan dividen (dividen tertunggak) jika syarikat tidak mampu membayar dividen pada tahun semasa akibat kerugian. Tunggakan ini akan dibayar pada tahun-tahun berikutnya apabila syarikat kembali mencatat keuntungan.
4. Terbitan Syer dan Perekodannya
Syarikat awam perlu mendapat kelulusan Suruhanjaya Sekuriti Malaysia sebelum menerbitkan syer kepada orang awam. Proses ini melibatkan pengeluaran prospektus untuk memberi gambaran kepada bakal pelabur.
Pengiraan Modal Diterbitkan dan Berbayar Penuh: Formula: Bilangan Syer Diterbitkan x Harga Sesyer
Proses Merekod Terbitan Syer:
1. Apabila Permohonan Diterima: Catatan dibuat dalam Jurnal Am untuk merekodkan permohonan syer. Akaun yang terlibat:
◦ Debit: Akaun Permohonan Syer
◦ Kredit: Akaun Modal Syer
2. Apabila Wang Diterima: Wang daripada permohonan akan didebitkan ke dalam Akaun Bank.
◦ Debit: Akaun Bank
◦ Kredit: Akaun Permohonan Syer
3. Pindahan ke Lejar: Catatan daripada Jurnal Am akan dipindahkan ke lejar-lejar yang berkaitan (Akaun Permohonan Syer, Akaun Modal Syer, Akaun Bank).
Tindakan Sekiranya Modal Diterbitkan Tidak Habis Dilanggan:
• Kurangan Langganan: Jika jumlah langganan kurang daripada modal yang diterbitkan, pihak penaja jamin (seperti broker saham atau bank saudagar) akan menanggung jumlah kurangan tersebut.
• Lebihan Langganan: Jika jumlah permohonan melebihi modal yang diterbitkan, bayaran lebihan yang diterima akan dipulangkan semula kepada pemohon.
5. Ekuiti Pemilik dalam Penyata Kedudukan Kewangan
Bahagian Ekuiti Pemilik dalam Penyata Kedudukan Kewangan bagi Syarikat Berhad menunjukkan komponen modal seperti berikut:
Modal Diterbitkan dan Berbayar Penuh
• [Bilangan unit] 6% Syer Keutamaan: RM XXX
• [Bilangan unit] Syer Biasa: RM YYY
• Jumlah Ekuiti Pemilik: RM ZZZ
Komponen ini berbeza dengan struktur ekuiti pemilik bagi perniagaan perkongsian (Akaun Modal dan Akaun Semasa rakan kongsi) dan milikan tunggal (Modal Awal, Untung Bersih, Ambilan).
6. Dividen Tunai
Dividen ialah sebahagian keuntungan syarikat yang dibayar kepada pemegang syer. Ia boleh dibayar mengikut peratus atas nilai sesyer atau sen sesyer.
Jenis Dividen Tunai:
• Dividen Interim: Dividen yang dibayar sebelum keuntungan sebenar syarikat diketahui. Pembayaran dibuat sebelum tamat tempoh perakaunan.
• Dividen Akhir: Dividen yang disyorkan oleh Lembaga Pengarah dan diisytiharkan selepas keuntungan sebenar diketahui. Pembayaran dibuat selepas tempoh perakaunan berakhir.
Pengiraan Dividen:
• Dividen Syer Keutamaan = Modal Diterbitkan dan Berbayar Penuh Syer Keutamaan x Peratus Dividen yang Ditetapkan x Tempoh
• Dividen Syer Biasa = Modal Diterbitkan dan Berbayar Penuh Syer Biasa x Peratus Dividen yang Diisytiharkan
Dividen Tertunggak: Ini berlaku apabila syarikat yang mempunyai Syer Keutamaan Kumulatif tidak dapat membayar dividen pada sesuatu tahun kerana mengalami kerugian. Dividen yang tidak berbayar ini akan dibawa ke tahun hadapan dan mesti dilunaskan sebelum sebarang dividen boleh dibayar kepada pemegang Syer Biasa.
GLOSARI
| Istilah | Definisi |
| Belanjawan Tunai | Anggaran penerimaan dan pembayaran tunai perniagaan bagi suatu tempoh tertentu. Ia disediakan untuk melihat keupayaan tunai perniagaan. |
| Buku Tunai | Catatan perakaunan yang disediakan oleh peniaga untuk merekodkan semua urus niaga tunai dan bank. |
| Caj Bank / Caj Perkhidmatan | Bayaran yang dikenakan oleh bank ke atas perkhidmatan yang diberikan kepada pelanggan, seperti bayaran buku cek. Ini adalah item pembayaran oleh pihak bank. |
| Cek Belum Dikemukakan | Cek yang telah dikeluarkan oleh peniaga kepada pembekal atau pihak lain, tetapi masih belum ditunaikan di bank oleh penerima. |
| Cek Tak Laku | Cek yang dikembalikan oleh pihak bank kepada peniaga atas sebab-sebab tertentu seperti dana tidak mencukupi, kesilapan catatan, atau cek tamat tempoh. |
| Deposit Belum Dikreditkan | Cek atau tunai yang telah didepositkan ke bank oleh peniaga tetapi belum lagi direkodkan atau dikreditkan ke dalam akaun oleh pihak bank. |
| Dividen | Sebahagian keuntungan syarikat yang dibayar kepada pemegang saham. Ia boleh diterima terus oleh bank bagi pihak peniaga. |
| Faedah Atas Overdraf | Caj faedah yang dikenakan oleh bank apabila pelanggan mengeluarkan wang melebihi baki yang terdapat dalam akaun. |
| Faedah Atas Simpanan | Pendapatan yang diterima daripada pihak bank bagi pihak peniaga kerana menyimpan wang di bank. |
| Kawalan Fizikal | Salah satu aspek kawalan dalam pengendalian tunai yang melibatkan tindakan seperti menyimpan tunai di dalam peti besi atau di bank untuk keselamatan. |
| Kawalan Tunai | Kawalan dalaman yang berkaitan dengan pengurusan dan pengendalian wang tunai untuk mengurangkan risiko penyelewengan dan memastikan perniagaan mempunyai tunai yang mencukupi. |
| Kurangan (Belanjawan Tunai) | Berlaku apabila jumlah pembayaran melebihi jumlah penerimaan dalam satu tempoh. |
| Lebihan (Belanjawan Tunai) | Diperoleh sekiranya jumlah penerimaan melebihi jumlah pembayaran dalam satu tempoh. |
| Overdraf Bank | Kemudahan yang disediakan oleh bank yang membolehkan pelanggan mengeluarkan wang melebihi baki yang terdapat dalam akaun bank. Ini menyebabkan baki debit di Penyata Bank. |
| Pengasingan Tugas | Aspek kawalan tunai di mana individu yang berbeza ditugaskan untuk menerima, merekod, dan memegang tunai bagi mengelakkan penipuan. |
| Penyata Bank | Satu salinan rekod urus niaga yang dihantar oleh pihak bank kepada pemegang Akaun Semasa pada setiap akhir bulan untuk menunjukkan ringkasan urus niaga. |
| Penyata Penyesuaian Bank (PPB) | Satu penyata yang disediakan oleh peniaga untuk menyelaras perbezaan antara baki Akaun Bank di Buku Tunai dengan baki di Penyata Bank. |
| Perintah Sedia Ada | Arahan tetap yang diberikan oleh pemegang akaun kepada bank untuk membuat bayaran yang berulang secara berkala kepada pihak ketiga, seperti bayaran insurans atau sewa. |
| Pindahan Kredit | Penerimaan wang terus ke dalam akaun bank perniagaan daripada pelanggan atau pihak lain tanpa melalui peniaga terlebih dahulu. |