Nota Sains Bab 3 Tingkatan 5: KELESTARIAN ALAM SEKITAR

KITARAN HAYAT PRODUK

PENJELASAN
KITARAN HAYAT PRODUK Kitaran hayat produk ialah proses yang dilalui oleh sesuatu produk dari masa ia diperkenalkan ke pasaran sehingga ia dikeluarkan daripada pasaran. Ia biasanya dibahagikan kepada beberapa peringkat: Pengenalan: Produk baru diperkenalkan ke pasaran. Pertumbuhan: Jualan produk meningkat dengan pesat. Kematangan: Pertumbuhan jualan mula perlahan. Penurunan: Jualan merosot dan akhirnya produk ditarik balik daripada pasaran.
JEJAK KARBON Merujuk kepada jumlah karbon dioksida (CO2) yang dibebaskan ke atmosfera hasil daripada aktiviti individu, acara, organisasi, komuniti atau produk yang digunakan dalam kehidupan seharian. Jejak karbon diukur dalam tan setara karbon dioksida (CO2e).
PUNCA-PUNCA JEJAK KARBON Terdiri daripada beberapa aktiviti utama yang menyumbang kepada pelepasan karbon dioksida ke atmosfera, termasuk: Pengangkutan: Penggunaan bahan bakar fosil untuk kendaraan bermotor, pesawat, kapal, dll. Penjanaan Elektrik: Pembakaran bahan bakar fosil untuk menghasilkan tenaga listrik. Aktiviti Industri: Proses produksi yang menggunakan bahan bakar dan mengeluarkan emisi gas rumah kaca. Perniagaan: Operasi kantor, manufaktur, dan distribusi produk. Perumahan: Pemanasan, pendinginan, dan penggunaan listrik di rumah. Pertanian: Penggunaan pupuk, pengelolaan ternak, dan penggunaan mesin pertanian.
TAPAK TANGAN KARBON Merujuk kepada kesan positif terhadap kelestarian alam sekitar yang disebabkan oleh produk sepanjang kitaran hayatnya. Ini adalah songsang jejak karbon dan mengukur sumbangan positif produk untuk mengurangkan pelepasan karbon.
CONTOH-CONTOH AKTIVITI TAPAK TANGAN KARBON Beberapa tindakan yang dapat mengurangi jejak karbon dan memberikan tapak tangan karbon positif, termasuk: Menjimatkan Air dan Elektrik: Menggunakan air dan listrik dengan lebih efisien, seperti mematikan lampu ketika tidak digunakan dan memperbaiki kebocoran air. Mengurangkan Sisa Buangan: Mengurangi sampah dengan mendaur ulang, menggunakan kembali produk, dan memilih barang dengan kemasan minimal. Menggunakan Energi Terbarukan: Beralih ke sumber energi terbarukan seperti tenaga surya, angin, dan hidroelektrik. Pertanian Berkelanjutan: Menggunakan praktik pertanian yang ramah lingkungan dan mengurangi penggunaan bahan kimia sintetis.

Dengan memahami konsep ini, individu dan organisasi boleh mengambil langkah yang lebih berkesan untuk mengurangkan kesan negatif terhadap alam sekitar dan menggalakkan kelestarian alam sekitar.

PENCEMARAN ALAM SEKITAR

PENJELASAN
PENCEMARAN ALAM SEKITAR Pencemaran alam sekitar ialah kemerosotan kualiti alam sekitar akibat penambahan bahan-bahan yang boleh mengganggu keseimbangan semula jadi dan membahayakan kesihatan kehidupan. Bahan-bahan ini, yang dikenali sebagai bahan pencemar, boleh datang daripada pelbagai sumber dan boleh memberi kesan negatif kepada tanah, air dan udara.
PUNCA PENCEMARAN Membakar Bahan Api Fosil: Penggunaan bahan api seperti arang batu, minyak dan gas untuk menghasilkan kuasa mengakibatkan pelepasan gas rumah hijau seperti karbon dioksida (CO2) dan sulfur dioksida (SO2), yang boleh menyebabkan pencemaran udara dan perubahan iklim. Pelupusan Sisa Industri: Sisa dari kilang dan industri selalunya mengandungi bahan kimia berbahaya yang boleh mencemarkan air dan tanah jika tidak diurus dengan baik. Bahan Pertanian: Penggunaan racun perosak, racun herba dan baja kimia dalam pertanian boleh mencemarkan sumber air dan tanah, dan mengganggu hidupan akuatik. Pelupusan Sisa dan Kumbahan: Sisa domestik dan sisa isi rumah yang tidak diurus dengan baik boleh menyebabkan pencemaran tanah dan air, serta menyebabkan masalah kesihatan. Asap daripada Kenderaan dan Mesin: Pelepasan daripada kenderaan bermotor dan enjin lain mengandungi bahan pencemar seperti karbon monoksida (CO), nitrogen dioksida (NO2), dan zarah habuk yang boleh menyebabkan masalah pernafasan dan pencemaran udara.
KESAN PENCEMARAN Kesihatan Manusia: Pendedahan kepada bahan pencemar boleh menyebabkan masalah kesihatan seperti masalah pernafasan, kanser dan gangguan sistem saraf. Keseimbangan Ekosistem: Bahan pencemar boleh merosakkan habitat semula jadi dan mengganggu keseimbangan ekosistem, menyebabkan kematian tumbuhan dan haiwan. Kualiti Hidup: Pencemaran alam sekitar boleh mengurangkan kualiti hidup dengan mengurangkan kebersihan air dan udara serta menyebabkan kerosakan pada landskap semula jadi.

KESAN RUMAH HIJAU

PENJELASAN
PENINGKATAN KARBON DIOKSIDA DI ATMOSFERA Pembakaran bebas bahan api fosil (seperti arang batu, minyak dan gas) dan pemusnahan hutan (penebangan hutan) menyebabkan kandungan karbon dioksida (CO2) di atmosfera meningkat. Aktiviti ini meningkatkan jumlah CO2 ke atmosfera, membentuk lapisan yang semakin tebal.
PERANGKAP TENAGA HABA Lapisan karbon dioksida ini menghalang dan memerangkap sebahagian daripada tenaga haba matahari di udara dan bukannya dilepaskan ke angkasa lepas. Proses ini dikenali sebagai kesan rumah hijau, di mana haba yang dikeluarkan oleh permukaan Bumi diserap dan dipantulkan semula oleh gas rumah hijau seperti CO2, metana (CH4), dan nitrogen oksida (N2O).
PEMANASAN GLOBAL Haba yang terperangkap di dalam Bumi menyebabkan suhu dunia meningkat, yang dipanggil pemanasan global. Ini adalah trend jangka panjang di mana suhu purata permukaan Bumi meningkat secara beransur-ansur.
PENCAIRAN AIS KUTUB Pemanasan global menyebabkan ais di kawasan kutub mencair. Pencairan ais di Greenland, Antartika,

PUNCA-PUNCA PENCEMARAN ALAM SEKITAR

PENJELASAN
PENGGUNAAN SECARA TIDAK TERKAWAL BAHAN API FOSIL Bahan api fosil seperti petroleum, gas asli, dan arang batu digunakan secara meluas dalam pengangkutan, penjanaan tenaga, dan industri. Pembakaran bahan api ini menghasilkan pelepasan gas rumah hijau seperti karbon dioksida (CO2) dan bahan pencemar lain yang mencemarkan udara dan menyumbang kepada pemanasan global.
PEMBUANGAN HASIL SAMPINGAN KILANG Penapisan industri menghasilkan bahan buangan, bahan toksik, bahan radioaktif, asap dan haba yang dibebaskan ke persekitaran sekeliling. Bahan buangan dan toksik ini boleh mencemarkan air, tanah, dan udara, mengancam kesihatan manusia dan hidupan akuatik.
PENGGUNAAN BAJA KIMIA DAN RACUN PEROSAK DALAM PERTANIAN Pertanian moden sering bergantung kepada penggunaan bahan kimia dan racun perosak untuk meningkatkan hasil tanaman. Penggunaan yang berlebihan boleh menyebabkan pencemaran air melalui limpahan bahan kimia ke dalam sungai dan tasik, serta merosakkan tanah.
PEMBUANGAN SAMPAH SARAP Sampah seperti plastik, sisa makanan, bahan pepejal dan sisa yang dibuang tanpa pengurusan yang betul boleh menyebabkan pencemaran tanah dan air. Plastik, contohnya, sukar dipecahkan dan boleh mencemarkan alam sekitar untuk jangka masa yang lama.
PENGHASILAN BUNYI, ASAP, DAN GAS BERACUN DARIPADA KENDERAAN DAN JENTERA Pelepasan daripada kenderaan bermotor dan mesin industri termasuk karbon monoksida (CO), nitrogen dioksida (NO2), dan zarah habuk, yang boleh mencemarkan udara dan menyebabkan masalah kesihatan seperti penyakit pernafasan dan masalah jantung. Bunyi bising yang terhasil juga boleh mengganggu kebajikan manusia dan hidupan liar.
CFC digunakan dalam aerosol, peranti penyaman udara, dan peti sejuk. CFC ialah gas rumah hijau yang berkuasa dan menyumbang kepada penipisan lapisan ozon di atmosfera, yang melindungi Bumi daripada sinaran ultraungu yang berbahaya.

PEMELIHARAAN DAN PEMULIHARAAN ALAM SEKITAR

PENJELASAN
MENGURANGKAN PENCEMARAN ALAM SEKITAR Mengekalkan dan memelihara alam sekitar adalah penting untuk mengurangkan pencemaran kerana aktiviti manusia sering menghasilkan sisa dan bahan pencemar yang boleh mencemarkan udara, air dan tanah. Langkah-langkah seperti mengurus sisa dengan betul, mengurangkan penggunaan bahan api fosil, dan mempromosikan teknologi bersih membantu mengurangkan kesan pencemaran yang membahayakan alam sekitar dan kesihatan manusia.
MENGEKALKAN KESEIMBANGAN ALAM Keseimbangan semula jadi ialah keadaan di mana pelbagai ekosistem dan spesies hidup dalam hubungan yang seimbang dan mampan. Menjaga persekitaran semula jadi termasuk mengekalkan biodiversiti, melindungi habitat semula jadi, dan mengurus sumber semula jadi dengan bijak. Ini penting untuk memastikan bahawa fungsi ekologi setiap ekosistem dikekalkan, termasuk kitaran air, kitaran nutrien, dan interaksi antara spesies.
MEMULIHKAN KUALITI UDARA YANG TELAH DICEMARI AKIBAT AKTIVITI MANUSIA Aktiviti manusia seperti membakar bahan api fosil, industri dan pertanian intensif sering menghasilkan bahan pencemar udara seperti karbon dioksida, nitrogen dioksida dan zarah berbahaya. Menjaga persekitaran semula jadi termasuk mengurangkan pelepasan, menggunakan teknologi yang lebih bersih, dan menanam lebih banyak tumbuhan untuk menyerap bahan pencemar dan meningkatkan kualiti udara yang tercemar.
MEMULIHKAN KEADAAN SUMBER ASLI YANG TERJEJAS Banyak sumber asli seperti hutan, sungai dan tanah pertanian mengalami kemerosotan akibat eksploitasi manusia yang berlebihan. Mengekalkan dan memelihara alam sekitar termasuk usaha memulihkan ekosistem yang rosak atau terdegradasi, seperti dengan menjalankan penghutanan semula, memulihkan tanah yang rosak, dan mengurangkan kerosakan alam sekitar akibat aktiviti perlombongan dan penebangan hutan.

PENGAWALAN PENCEMARAN ALAM SEKITAR

PENJELASAN
PELEPASAN GAS BERASID: Menggunakan sistem pembersihan udara, seperti penyental, untuk melarutkan gas seperti sulfur dioksida (SO2) dan nitrogen dioksida (NO2) daripada pelepasan penapisan. Sistem ini membantu mengurangkan pelepasan gas berbahaya ke atmosfera.
MASALAH JELAGA DAN DEBU Pasang penapis elektrostatik atau penapis udara pada cerobong untuk mengurangkan jelaga dan habuk yang dilepaskan ke udara daripada proses perindustrian. Ini membantu mengekalkan kualiti udara di sekitar loji.
PENYERAPAN KARBON DIOKSIDA Tanam lebih banyak tumbuhan hijau untuk meningkatkan penyerapan karbon dioksida dari udara. Tumbuhan hijau, seperti pokok dan tumbuhan, mampu menyerap CO2 melalui proses fotosintesis, membantu mengurangkan kepekatan gas rumah hijau di atmosfera.
PENGURUSAN SISA PLASTIK Kitar semula plastik untuk mengurangkan pencemaran alam sekitar dan menggunakan semula bahan untuk mengurangkan penggunaan sumber semula jadi yang berharga.
SINGKI KARBON Menggalakkan pemuliharaan habitat semula jadi seperti hutan dan lautan, yang bertindak sebagai penyerap semula jadi karbon dioksida daripada udara. Melindungi dan mengembangkan kawasan singki karbon membantu mengurangkan jumlah karbon dioksida yang terperangkap di atmosfera.
TEKNOLOGI HIJAU Menggunakan teknologi mesra alam dalam industri dan sektor lain, seperti kenderaan hibrid, teknologi solar, biodiesel, bangunan hijau, dan usaha ke arah pelepasan karbon sifar. Ia bertujuan untuk mengurangkan jejak karbon dan menggalakkan kemampanan.
PENGURANGAN KARBON MONOKSIDA Pasangkan penukar pemangkin pada ekzos kenderaan untuk menukar karbon monoksida (CO) dalam gas ekzos kepada karbon dioksida (CO2), yang kurang berbahaya kepada alam sekitar.

PENGOLAHAN SUMBER ALAM YANG TERANCANG

PENJELASAN
PERHUTANAN SEMULA DAN HUTAN SIMPAN Tindakan: Menjalankan penghutanan semula dan penghutanan semula selepas pembalakan untuk memulihkan ekosistem hutan yang terganggu. Faedah: Mengekalkan biodiversiti, mengekalkan kitaran air, dan mengurangkan hakisan tanah.
MENGITAR SEMULA LOGAM TERPAKAI Tindakan: Dapatkan semula logam daripada barangan terpakai seperti aluminium daripada tin minuman atau besi daripada kenderaan yang dibuang. Faedah: Mengurangkan pergantungan pada lombong baharu, mengurangkan e-sisa, dan menjimatkan tenaga yang diperlukan untuk menghasilkan logam baharu.
MENGAWAL CARA MENANGKAP IKAN Tindakan: Kawal selia dan hadkan penggunaan peralatan menangkap ikan seperti pukat tunda, dan tentukan zon tangkapan ikan untuk mengekalkan kelestarian populasi ikan. Faedah: Mencegah penangkapan ikan berlebihan, mempertahankan sumber ikan dan memastikan kemandirian komuniti nelayan.
MENCEGAH HAKISAN TANAH Tindakan: Tanam tumbuhan penutup bumi, tumbuhan kontur, dan gunakan teknik mengarut bukit untuk mengurangkan hakisan tanah. Faedah: Meningkatkan kesuburan tanah, mengurangkan pemendapan di sungai dan tasik, dan mengekalkan struktur tanah yang sihat.
PERTANIAN BERGILIR UNTUK MEMPERTAHANKAN MINERAL TANAH Tindakan: Amalkan pertanian bergilir untuk mengurus tanah secara mampan, dengan mengambil kira keperluan pemakanan tumbuhan dan kitaran tanah. Faedah: Mengekalkan kesuburan tanah, mengurangkan pergantungan kepada baja kimia, dan mengekalkan kualiti hasil pertanian.